Nắm giữ công nghệ độc quyền, một công ty đến từ châu Âu là tâm điểm cuộc chiến giữa Mỹ và Trung Quốc trong lĩnh vực đang cực kỳ nóng

Thế độc quyền của ASML trong lĩnh vực thiết bị sản xuất chip phức tạp nhất thế giới khiến công ty không chỉ là là đối tượng yêu thích của các nhà đầu tư mà còn là chiến trường địa chính trị.

Chính phủ Mỹ càng lo lắng về tham vọng của Trung Quốc trong ngành công nghiệp chip, thì Trung Quốc có vẻ như càng mua nhiều thiết bị sản xuất chip hơn.

Khi ASML – công ty Hà Lan sản xuất máy in thạch bản tiên tiến nhất thế giới phục vụ cho sản xuất vi mạch, báo cáo kết quả kinh doanh quý 4 vào tuần tới, một trong những con số đáng chú ý nhất sẽ là tỷ trọng doanh thu mà hãng thu về từ Trung Quốc. Con số này đạt mức 46% trong quý 3, tăng từ mức chỉ 8% trong ba tháng đầu năm.

Một lý do cho sự gia tăng này là nhu cầu của phương Tây chậm lại, tạo cơ hội cho ASML bắt kịp các đơn hàng của Trung Quốc. Nhưng vấn đề khác là kiểm soát xuất khẩu. Mặc dù công ty chưa bao giờ được phép vận chuyển những chiếc máy “tia cực tím” tinh vi nhất của mình sang Trung Quốc, nhưng năm ngoái Hà Lan và Nhật Bản đã đồng ý cùng Mỹ cấm xuất khẩu một số thiết bị kém tiên tiến hơn cho nước này. Các nhà sản xuất chip Trung Quốc có thể đã gấp rút đặt mua thiết bị này trước khi các hạn chế có hiệu lực trong tháng này.

Ngay cả khi có lệnh cấm, doanh số bán hàng của ASML sang Trung Quốc vẫn có thể tăng mạnh trong năm nay. Công ty cho biết chỉ 10% đến 15% lô hàng đến nước này sẽ bị ảnh hưởng. Đối với các công nghệ tiên tiến hơn, Trung Quốc có thể sử dụng một số máy móc thế hệ cũ để đạt được kết quả tương tự với những máy mới hơn mà họ không thể mua, từ đó có khả năng thúc đẩy đơn đặt hàng hơn nữa.

Trung Quốc đang đầu tư mạnh mẽ vào các ngành công nghiệp mới như ô tô điện và tua bin gió, vốn đòi hỏi nhiều chất bán dẫn. Nước này vẫn nhập khẩu hầu hết những sản phẩm này từ các nhà sản xuất chip phương Tây. Nhưng Bắc Kinh đang thúc đẩy khả năng tự cung tự cấp và những lo ngại của Mỹ về việc Trung Quốc bắt kịp công nghệ chip của phương Tây chỉ càng đẩy nhanh nỗ lực này.

Các công ty bán chip cho Trung Quốc đang ngày càng bị thay thế bởi các doanh nghiệp nội. Khi mổ xẻ chiếc xe điện phổ thông do BYD sản xuất, UBS cho biết 36% hàm lượng chất bán dẫn trong hệ thống truyền động đến từ các nhà cung cấp của Trung Quốc. Các công ty dẫn đầu thế giới hiện nay về chip hệ thống truyền động, như Infineon (Đức), STMicroelectronics (Thụy Sĩ) và Onsemi (Mỹ), có thể sẽ gặp phải sự trỗi dậy của xe điện Trung Quốc.

Nhưng Trung Quốc không thể dễ dàng thay thế máy móc để sản xuất chip, khiến nước này phụ thuộc vào ASML và các đối thủ cạnh tranh. Đây là lý do tại sao việc kiểm soát xuất khẩu lại rất nhạy cảm. Trong cuộc điện đàm với Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo vào tuần trước, Bộ trưởng Bộ Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào đã bày tỏ “quan ngại nghiêm túc” về các lệnh hạn chế của Mỹ đối với việc xuất khẩu thiết bị in thạch bản của bên thứ ba sang Trung Quốc, theo Bộ Trung Quốc.

Mặc dù các biện pháp hạn chế này có ít dấu hiệu gây tác động đến ASML nhưng các nhà đầu tư không thể xem nhẹ. Một mặt, nhu cầu cơ bản của Trung Quốc đã trở nên khó đánh giá, ngay cả khi chiến lược công nghiệp của đất nước sẽ đòi hỏi nhiều máy in thạch bản, có lẽ để đề phòng các hạn chế thắt chặt hơn nữa. Điều đó làm tăng nguy cơ doanh thu của ASML sụt giảm đột ngột.

Về lâu dài, các biện pháp kiểm soát xuất khẩu sẽ buộc Trung Quốc phải phát triển hệ sinh thái bán dẫn của riêng mình. Điều này rất thách thức, đặc biệt là khi nước này không tiếp cận được các chuỗi cung ứng sẵn có ở châu Âu, Nhật Bản và Mỹ. Nhưng ngay cả khi Trung Quốc chỉ thành công trong việc đảo ngược các máy in thạch bản cũ, thì nước này sẽ cắt đi một nguồn doanh thu quan trọng đối với các nhà cung cấp phương Tây.

Ngay cả những đối thủ cạnh tranh tiên tiến nhất của ASML cũng không thể sao chép được thiết bị cực tím của họ. Điều này mang lại cho công ty Hà Lan độc quyền về một trong những nền tảng của trí tuệ nhân tạo. Đây là một lý do khiến cổ phiếu của ASML được giao dịch ở mức cao hơn so với các công ty cùng ngành, giúp nó trở thành công ty công nghệ có giá trị nhất Châu Âu. Nhưng thế thống trị thị trường khiến ASML trở nên hấp dẫn đối với các nhà đầu tư cũng đã đặt công ty vào giữa cuộc chiến chip Mỹ-Trung.

GenK.