Nhìn lại lịch sử chiếc iPhone đầu tiên: khởi đầu cuộc cách mạng smartphone

Vào ngày 9/1/2007, Steve Jobs với bộ quần áo giản dị đã bước lên sân khấu và có một trong những bài thuyết trình tuyệt vời. Ông nói rằng mình sẽ giới thiệu một chiếc iPod màn hình rộng điều khiển bằng cảm ứng, một chiếc điện thoại di động mang tính cách mạng và một sự đột phá của thiết bị Internet. Nhưng thứ ông giới thiệu không phải là ba sản phẩm riêng biệt mà chỉ có một sản phẩm duy nhất mà thôi. Chắc đến đây, bạn đọc cũng đã đoán được, đó chính là chiếc iPhone.

Rất hiếm có công ty nào có thể làm "cách mạng" cả ngành công nghệ. Nhưng Apple đã làm được những hai lần: máy tính Mac và máy nghe nhạc cá nhân iPod. Với iPhone, đây sẽ là lần thứ ba của họ.

Đầu tiên, ông loại bỏ bàn phím vật lý và bút stylus, những tính năng đã tồn tại trên các máy BlackBerry, Motorola hay Palm ở thời điểm đó. Tiếp đến, Steve Jobs giới thiệu giao diện gười dùng có thể tương tác chỉ với đầu ngón tay của mình, cùng với tính năng đa nhiệm cho phép ông di chuyển liên tục từ các ứng dụng nghe nhạc, gọi điện, duyệt web và ngược lại.

*Cần tuyển dụng gấp 10+ ios developer ngay*

Đó là những công nghệ mà một ngày nào đó trong tương lai sẽ trở nên phổ biến trong toàn ngành công nghiệp điện thoại di động, nhưng ở thời điểm đó, những gì mà Steve Jobs làm được trên iPhone trông như được lấy ra từ phim khoa học viễn tưởng vậy. Apple đã từng phát biểu rằng: "iPhone là một sản phẩm mang tính cách mạng và đi trước những điện thoại khác ít nhất là 5 năm. Tất cả chúng ta khi sinh ra đều được sở hữu một "công cụ trỏ" – ngón tay của chúng ta – và iPhone sẽ dùng chúng để tạo nên một giao diện người dùng mang tính cách mạng nhất kể từ khi chuột máy tính ra đời."

Chiếc iPhone thế hệ đầu tiên được dựa trên nguyên mẫu là thiết bị P2 của nhóm nghiên cứu PEP (Project Experience Purple), có tên hiệu là M68 và số thiết bị iPhone 1.1. Nó được trang bị màn hình LCD 3.5 inch có độ phân giải 320x480 pixel, mật độ điểm ảnh 163ppi, hỗ trợ mạng di động 2G EDGE, Wi-fi chuẩn 802.11b.g, Bluetooth 2.0 và camera có độ phân giải 2 MP.

Bên cạnh đó, iPhone còn được vận hành bằng bộ vi xử lý ARM 1176JZ(F)-S và chip đồ họa PowerVR MBX Lite 3D do Samsung sản xuất, với thỏi pin 1400 mAh và 128MB RAM. Apple cũng chia sản phẩm của mình thành hai dòng với khác biệt duy nhất là dung lượng lưu trữ của máy: 4GB và 8GB.

Ngoài phần cứng thuộc hàng "khủng" ở thời điểm đó, iPhone cũng được trang bị một vài cảm biến để tăng cường trải nghiệm của người dùng, như cảm biến gia tốc để thiết bị có thể tự động xoay màn hình, cảm biến tiệm cận cho phép màn hình tự động tắt khi ở gần khuôn mặt và cảm biến ánh sáng có thể tự động điều chỉnh độ sáng của màn hình.

Cuối cùng, iPhone cũng có thể sạc – và quan trọng hơn là đồng bộ với iTunes – bằng thiết bị Dock, thứ vốn đã rất hữu dụng với các người dùng iPod trước đây.

Thứ mà chiếc iPhone thế hệ đầu tiên không có là khả năng tương thích với mạng CDMA và EVDO rev A. Điều này cũng đồng nghĩa với việc nó sẽ không thể sử dụng trên mạng của hai trong số 4 nhà mạng lớn tại Mỹ: Sprint và Verizon. Tuy nhiên, đây cũng không phải là vấn đề quá quan trọng, vì iPhone được AT&T phân phối độc quyền lúc bấy giờ.

Ngoài ra iPhone cũng thiếu tính năng định vị GPS hay mạng 3G UTMS/HSPA, vốn nhanh hơn 2G rất nhiều. Bên cạnh việc không có bàn phím cứng và bút stylus, pin của iPhone cũng không thể tháo rời và thay thế, và cũng không có khe cắm thẻ nhớ SD. Nói cách khác, iPhone cũng khiến một lượng người dùng không nhỏ cảm thấy không hài lòng. Về phần mềm, iOS cũng không có công cụ để chỉnh sửa tập tin hệ thống và không hỗ trợ các phần mềm bên thứ ba. Tương tự, do iPhone có một trình duyệt web "chuẩn" thay vì trình duyệt Wap, thứ vốn dùng để hiển thị các tin nhắn đa phương tiện của nhà mạng, iPhone cũng không hỗ trợ tin nhắn MMS.

Vấn đề được quan tâm nhất của iPhone thế hệ đầu tiên chính là giá thành của nó. Khi ra mắt, iPhone được niêm yết với mức giá 499 USD (hơn 11 triệu đồng) cho phiên bản 4GB bộ nhớ trong và 599 USD (gần 14 triệu đồng) cho phiên bản 8GB kèm theo hợp đồng sử dụng với nhà mạng. Đó không phải là mức giá "hoang tưởng" lúc bấy giờ - chiếc điện thoại nắp gập Motorola RAZR cũng rất đắt đỏ - nhưng với mức giá trên, iPhone khó có thể xâm nhập vào thị trường bình dân.

Macworld không phải là vạch đích, mà chỉ là tiếng súng bắt đầu cuộc đua. Jony Ive, Richard Howarth và đội ngũ thiết kế đã hoàn thành phần lớn công việc của mình, nhưng đội kĩ thuật phần cứng vẫn gặp rất nhiều khó khăn. Steve Jobs đã làm xước màn hình của iPhone bằng chìa khóa để ở trong túi quần mình nên ông yêu cầu nhóm nghiên cứu phải tìm ra giải pháp tốt hơn. Họ quay sang Corning, nơi mới phát minh ra một loại vật liệu cứng, nhưng chưa tìm được cách để thương mại hóa nó. Đội thiết kế đã quyết định đưa Gorilla Glass lên chiếc iPhone.

Nhóm nghiên cứu phần mềm, dưới sự dẫn dắt của Scott Forstall cũng phải chạy hết tốc lực. Greg Christie, Bas Ording, Mike Matas và những người khác đã làm việc với giao diện và tương tác người dùng trong một thời gian dài, nhưng mọi thứ vẫn liên tục được chỉnh sửa. Ví dụ, tính năng chia đôi màn hình cho email đã bị Steve Jobs loại bỏ vì ông cảm thấy nó quá thừa thãi, đặc biệt là trên màn hình nhỏ của iPhone.

Tương tự, đội ngũ kĩ sư phần mềm và framework của Henri Lamiraux, nhóm ứng dụng của Nitin Ganatra và nhóm web di động của Richardson Williamson cũng vậy. Họ phải đảm bảo rằng tất cả các tính năng và ứng dụng hoạt động một cách trơn tru và gây được sự chú ý của người dùng.

Họ đã tương đối hoàn thiện được Safari, dựa trên engine WebKit được phát triển bởi Don Melton và nhóm phụ trách máy Mac, sử dụng được dữ liệu ví trí của Google để tạo ra sự kết hợp ứng dụng bản đồ tốt nhất trên di động từ trước đến nay. Ngoài ra, họ còn thêm được ứng dụng Youtube lên iPhone.

Vào ngày 6/6/2007, Steve Jobs một lần nữa thu hút mọi sự chú ý tại sân khấu Moscone West, nhưng lần này là ở Hội nghị Nhà phát triển Toàn cầu (WWDC). Bên cạnh nền tảng lập trình web 2.0, ông còn công bố một điều khác nữa: ngày phát hành iPhone.

Hàng dài người đứng nối đuôi nhau tại các Apple Store, đặc biệt là những cửa hàng thời thượng như khối thủy tinh khổng lồ ở New York. Đó như là một sự kiện vậy. Những tính năng và trải nghiệm tốt đến nỗi nhiều người chấp nhận bỏ qua những tính năng còn thiếu hay giá thành cao của iPhone. Walt Mossberg và Katherine Boehret, nhà báo của trang Wall Street Journal đã viết: "Theo chúng tôi, mặc dù chưa thực sự hoàn hảo và còn thiếu sót nhiều tính năng, iPhone vẫn là một thiết bị đẹp đẽ và mang tính đột phá. Đặc biệt, phần mềm của nó đã thiết lập ra những tiêu chuẩn mới cho ngành công nghiệp điện thoại thông minh, và giao diện tương tác cảm ứng thông minh đã cho thấy nó có thể thay thế bút stylus và phím bấm vật lý, mặc dù nó gây "phức tạp hóa" các tính năng phổ biến của điện thoại."

Theo Ryan Block, cây viết của trang Engadget: "Có một điều dễ thấy là thiết bị này vô cùng đơn giản để sử dụng, so với những tính năng mà nó được trang bị. Cho đến thời điểm hiện tại, chưa ai có thể tạo ra một chiếc điện thoại có thể làm được nhiều thứ như iPhone. Với iPhone, Apple đã tạo ra những chuẩn mực mới không chỉ với điện thoại cầm tay mà còn với các thiết bị đa phương tiện di động nói chung."

Tuy nhiên, giá thành cao của iPhone đã khiến số người mua iPhone thấp hơn những gì mà Apple kì vọng. Vì vậy, tại sự kiện âm nhạc "The Beat Goes On" vào ngày 5/9/2007, Steve Jobs không chỉ giới thiệu chiếc iPod touch thế hệ đầu tiên mà còn tuyên bố sẽ loại bỏ dòng iPhone 4GB và giảm giá phiên bản 8GB xuống 399 USD (hơn 9 triệu đồng).

Từ phía Apple: "Các cuộc khảo sát đã được thực hiện và điểm số về mức độ hài lòng của khách hàng với iPhone cao hơn bao giờ hết. Chúng tôi có một thiết bị mang tính đột phá và chúng tôi muốn nó nằm trong tay của càng nhiều khách hàng càng tốt, khi mùa lễ hội đang đến gần."

Vào ngày 5/2/2008, Greg Joswiack, phó giám đốc tiếp thị sản phẩm iPod và iPhone toàn cầu đã công bố mẫu iPhone 16GB dung lượng bộ nhớ trong. Theo Apple: "Với một số người dùng, bao nhiêu bộ nhớ cũng là không đủ. Giờ đây, mọi người có thể thưởng thức âm nhạc, hình ảnh và video của họ trên chiếc điện thoại di động tốt nhất thế giới."

Tuy không có trợ giá, kể cả khi kí hợp đồng với nhà mạng, nhưng đây là những động thái đúng đắn đầu tiên của Apple.

Phần lớn các điện thoại thông minh ở năm 2007 đều có bàn phím vật lý, và nếu có màn hình cảm ứng thì chúng đều cần đến bút stylus để hỗ trợ người dùng. Các ứng dụng di động đều không nhất quán và trình duyệt web đều bị giới hạn bởi WAP. Nói cách khác, iPhone trở nên "lạc loài".

Bên cạnh đó, iPhone cũng vấp phải không ít những lời chê bai từ những người tiên phong trong ngành công nghiệp di động. Hiểu theo một cách nào đó thì, suy cho cùng, chê bai những sự đột phá là công việc của họ.

Ed Coligan, cựu giám đốc điều hành của Palm: "Chúng ta đã vất vả hàng năm trời để tìm cách tạo ra một chiếc điện thoại tốt. "PC guys" (những anh bạn máy tính bỏ túi) không thể đùng một cái tìm ra ngay giải pháp. Không dễ dàng như vậy được."

Mike Lazaridis, cựu giám đốc điều hành của RIM (giờ là BlackBerry): "Tôi nghĩ điều quan trọng là phải có một góc nhìn đúng đắn. Phương pháp tiếp cận thiết kế của Apple sẽ hạn chế tối đa tính hấp dẫn của iPhone bằng cách hi sinh những tính năng cần thiết cho doanh nghiệp. Các sản phẩm của Apple đều chỉ chú trọng vào thẩm mỹ mà bỏ qua đi các tính năng cao cấp."

Steve Ballmer, cựu giám đốc điều hành của Microsoft: "Bạn có thể mua một chiếc Motorola Q với chỉ 99 USD. Ở thời điểm hiện tại, các sản phẩm của Apple đều có giá đắt nhất trên thị trường. iPhone sẽ không đời nào chiếm được thị phần đáng kể. Không đời nào."

Thế giới ở năm 2007 rất khác với bây giờ. Điện thoại mới chỉ bắt đầu có được dữ liệu di động tốc độ cao nhưng băng thông vẫn còn rất hạn chế và tốn kém. Sự hấp dẫn của điện thoại thông minh cũng bị hạn chế ở các doanh nghiệp, chứ chưa đến thị trường phổ thông.

Cả Palm và BlackBerry đều sai. Điện thoại thông minh sẽ nhường chỗ cho máy tính bỏ túi và nếu các "PC guys" ấy – nếu họ làm cho Apple – sẽ là những người tìm ra giải pháp. Đối với người tiêu dùng, giao diện cũng là một tính năng, nên Apple đã làm cho máy tính bỏ túi trở nên phổ biến với mọi người.

Mặt khác, Microsoft chỉ đúng một nửa. iPhone quá đắt đỏ, nhưng đó là thứ mà Apple có thể (và sẽ) thay đổi.

Google, đối tác phát hành của chiếc iPhone thế hệ đầu tiên thì có tầm nhìn xa hơn. Họ đã mua lại Danger, nền tảng điện thoại thế hệ tiếp theo được sáng lập bởi thiên tài tạo ra Sidekick – và là cựu nhân viên của Apple – Andy Rubin. Google tập trung vào việc tạo ra một đối thủ mang phong cách Windows Mobile/Black Berry, quyết tâm loại bỏ sự thống trị của Microsoft trên thị trường và đẩy họ ra khỏi cuộc đua di động trong tương lai.

Giám đốc điều hành của Google ở thời điểm đó, Eric Schmidt cũng ở trong Hội đồng quản trị của Apple, và ở trên sân khấu diễn ra sự kiện của iPhone. Tuy nhiên, ông không nói với Rubin những điều mà Apple đang làm, hay việc Google sẽ cung cấp iPhone Maps và Youtube. Rubin đã bị sốc. Họ nhận ra rằng Microsoft không hề chiếm lĩnh thị trường di động một chút nào. Nhưng Apple thì có. Vì vậy, Google đã chuyển sang tập trung vào Android để cạnh tranh với iPhone.

Apple ngưng kinh doanh chiếc iPhone thế hệ đầu tiên vào tháng 6/2008. Tổng doanh số bán ra của iPhone đạt 6 triệu đơn vị, và đó mới chỉ là con số của bốn nhà mạng tại bốn quốc gia. Tầm ảnh hưởng của iPhone vượt xa những điều này. Và đây mới chỉ là sự khởi đầu…