Bong bóng AI sắp vỡ tung: Nhiều công ty không tạo ra được bất kỳ sản phẩm nào dù được định giá hàng tỷ USD, cơn sốt đầu tư điên cuồng bất thường

Các công ty khởi nghiệp AI hiện đều tạo ra rất ít hoặc không có doanh thu.

 

Công ty khởi nghiệp về trí tuệ nhân tạo có tên Imbue có một văn phòng ở trung tâm San Francisco, Mỹ. Các nhà đầu tư tầm cỡ đã rót cho công ty hơn 210 triệu USD.

Với khoảng vài chục nhân viên, mọi người ở Imbue rất cởi mở, chia sẻ cùng nhau cả công việc và cuộc sống. Thậm chí hàng tuần, họ còn có sự kiện mang tên "Thứ sáu cảm xúc" để xây dựng lòng tin và sự kết nối.

Dẫu vậy, sau hơn hai năm kể từ khi thành lập, thứ mà công ty khởi nghiệp này không có là một sản phẩm, một hoạt động kinh doanh đúng nghĩa.

Bất chấp sự suy thoái rộng rãi trong lĩnh vực khởi nghiệp, các nhà đầu tư vẫn bị thu hút bởi các công ty khởi nghiệp AI mới nổi. Kết quả là họ đã rót vào mức tài trợ kỷ lục, tạo ra hàng chục công ty được định giá hàng tỷ USD trong cả năm qua.

Cơn sốt đầu tư điên cuồng đã làm dấy lên mối lo ngại về bong bóng khi các công ty khởi nghiệp gặp khó khăn trong việc biến sự cường điệu của các nhà đầu tư thành doanh thu. Alex Clayton, đối tác chung của công ty liên doanh Meritech cho biết: "Mọi người đều tin rằng AI là tương lai, vì vậy chúng ta sẽ thấy một khoản đầu tư khổng lồ cho đến khi có kết quả. Vấn đề là chúng ta không biết những mô hình kinh doanh này sẽ trông như thế nào ở quy mô lớn".

Nỗi lo về việc tăng giá trị các công ty khởi nghiệp không phải là mới ở Thung lũng Silicon. Nhưng cơn sốt AI rất đáng chú ý vì các nhà đầu tư đang viết những tấm séc khổng lồ - đôi khi lên tới hàng trăm triệu USD - chỉ để đưa các công ty này phát triển. 

Ngay cả trong thời kỳ đỉnh cao của sự bùng nổ khởi nghiệp, nguồn tài chính lớn như vậy vẫn được dành cho các công ty tư nhân ở giai đoạn sau đang chuẩn bị cho sự tăng trưởng mạnh mẽ.

Imbue đã đạt được mức định giá hơn 1 tỷ USD sau đợt gọi vốn vào năm ngoái, thu hút được những người ủng hộ như Nvidia và cựu Giám đốc điều hành Google Eric Schmidt. Giám đốc điều hành Kanjun Qiu đã khiến các nhà đầu tư choáng váng với tầm nhìn xây dựng những chiếc máy tính thông minh có thể mang lại cho con người "sự tự do và quyền tự quyết để làm những việc chúng ta yêu thích". Tháng 11 năm ngoái, cô đã chiêu đãi toàn thể nhân viên công ty của mình một chuyến đi đến Nhật Bản.

Imbue đang đầu tư tiền vào việc phát triển các mô hình AI mà họ hy vọng một ngày nào đó sẽ tạo ra các tác nhân AI tự trị. Người phát ngôn của công ty cho biết họ đã đưa ra một "quyết định chiến lược có chủ ý" không thương mại hóa để tập trung vào nghiên cứu và các nhà đầu tư đều đồng tình với cách tiếp cận này.

Không giống như các công ty phần mềm truyền thống, việc xây dựng các mô hình ngôn ngữ làm nền tảng cho các ứng dụng AI tổng quát như chatbot đàm thoại rất tốn kém. Việc đào tạo chúng đòi hỏi các trung tâm dữ liệu có nhu cầu điện cao đến mức các nhà lãnh đạo ngành phải cảnh báo rằng lưới điện sẽ không thể theo kịp nhu cầu.

Theo công ty nghiên cứu CB Insights, năm ngoái, các nhà đầu tư đã rót 21,8 tỷ USD vào các thương vụ AI mang tính sáng tạo, tăng gấp 5 lần so với năm trước. Quy mô vòng trung bình cho các giao dịch đó là 51 triệu USD, so với mức trung bình của ngành là 8 triệu USD. Những gã khổng lồ công nghệ bao gồm Microsoft và Amazon đã góp phần gia tăng nguồn tài trợ - với lợi ích bổ sung là thấy các khoản đầu tư quay trở lại với họ thông qua các hợp đồng điện toán đám mây.

Các nhà đầu tư mạo hiểm đang đặt cược rằng một số công ty khởi nghiệp này sẽ là những người tiên phong trong một cuộc cách mạng công nghệ có thể vượt xa cả sự ra đời của Internet. Họ chỉ ra sự phát triển vượt bậc của OpenAI, chatbot ChatGPT của họ đã trở thành ứng dụng tiêu dùng phát triển nhanh nhất trong lịch sử Internet. OpenAI đã đạt doanh thu từ con số 0 lên hơn 1 tỷ USD vào năm ngoái, một tốc độ tăng trưởng nhanh chóng ngay cả so với tiêu chuẩn chóng mặt của Thung lũng Silicon.

Cho đến nay, rất ít công ty khởi nghiệp khác có tham vọng lớn tương tự có thể lặp lại thành công đó.

Một ví dụ là Inflection AI, công ty khởi nghiệp AI nổi tiếng do người sáng lập LinkedIn Reid Hoffman đồng sáng lập và được hỗ trợ bởi các tỷ phú công nghệ, bao gồm cả Bill Gates. Một năm sau khi thành lập, Inflection đã huy động được 1,5 tỷ USD để phát triển các mô hình ngôn ngữ hỗ trợ sản phẩm chính của mình, một chatbot có tên Pi nhằm hỗ trợ tinh thần cho người dùng.

Nhưng công ty không thể tìm được một mô hình kinh doanh hiệu quả. Tháng trước, Giám đốc điều hành của Inflection là Mustafa Suleyman và hầu hết nhân viên của ông đã chuyển sang làm việc cho Microsoft. Công ty khởi nghiệp này có CEO mới và đang thử nghiệm chiến lược mới để bán phần mềm của mình cho các doanh nghiệp.

Các công ty khởi nghiệp khác đã huy động được các vòng tài trợ hơn 100 triệu USD tạo ra rất ít hoặc không có doanh thu. Chúng bao gồm công ty tạo hình đại diện kỹ thuật số Character AI, công ty đã huy động được 150 triệu USD vào năm ngoái từ các nhà đầu tư, trong đó có công ty liên doanh Andreessen Horowitz và Magic AI - một công ty khởi nghiệp về trợ lý mã hóa đã huy động được 117 triệu USD vào tháng 2.

Một số công ty khởi nghiệp AI có tính sáng tạo nhận được tài trợ sớm từ các nhà đầu tư mạo hiểm, như Jasper và Tome, cũng đã phải sa thải nhân viên sau khi chứng kiến tốc độ tăng trưởng doanh thu chậm hơn dự kiến.

Clayton của Meritech Capital cho biết: "Nếu là một công ty AI thời kỳ đầu và có doanh thu, họ sẽ được đánh giá cao dựa trên những con số chứ không chỉ dựa trên câu chuyện".

Cơn sốt tài trợ vốn, kết hợp với sự chậm trễ trong việc áp dụng sản phẩm, đã dẫn đến sự sai lệch về mặt kinh tế đối với các công ty khởi nghiệp AI mang tính sáng tạo.

Tại hội nghị thượng đỉnh AI hàng năm vào tháng 3, công ty liên doanh Sequoia Capital ước tính rằng ngành công nghiệp này đã đầu tư khoảng 50 tỷ USD vào các chip Nvidia hiện đại cần để đào tạo các mô hình ngôn ngữ. Ngược lại, các công ty khởi nghiệp AI mang tính sáng tạo lại mang lại doanh thu 3 tỷ USD.

"AI là lĩnh vực của những giấc mơ", Sonya Huang, đối tác của Sequoia cho biết tại sự kiện. "Số tiền cần thiết để xây dựng công cụ này đã vượt quá số tiền bỏ ra cho đến nay – đó là vấn đề đáng bàn".

Các nhà đầu tư mạo hiểm bao gồm cả Huang dự đoán rằng doanh thu sẽ tăng cao khi công nghệ trở nên rẻ hơn và đáng tin cậy hơn. Cũng có những dấu hiệu ban đầu cho thấy các doanh nghiệp đang bắt đầu nắm bắt AI sáng tạo: Vào tháng 2, ứng dụng mua trước trả tiền sau Klarna cho biết trợ lý AI do OpenAI cung cấp đang làm công việc tương tự như 700 đại lý dịch vụ khách hàng.

Nhưng hầu hết các công ty đều do dự trong việc tăng chi tiêu cho AI sáng tạo, vốn vẫn dễ xảy ra lỗi và sử dụng tốn kém. Những hạn chế đã khiến một số nhà đầu tư thúc giục một cách tiếp cận thận trọng hơn để định giá các công ty khởi nghiệp bán các dịch vụ như vậy.

Umesh Padval, giám đốc điều hành của công ty liên doanh Thomvest Ventures cho biết: "Đối với những công ty đã huy động vốn cách đây 2, 3 năm, bạn sẽ thấy rằng doanh thu không theo kịp mức định giá".

Brad Gerstner, người sáng lập công ty đầu tư Altimeter Capital, công ty đã ủng hộ các thành công công nghệ như Uber và Snowflake, cho biết trong một podcast tháng 3 rằng doanh thu từ AI tạo ra nên được xem là thử nghiệm thay vì doanh thu định kỳ ổn định thường được sử dụng để định giá các công ty phần mềm.

Tại Altimet, khi thảo luận về doanh thu từ các công ty AI, các nhà đầu tư bị cấm sử dụng thuật ngữ ARR, viết tắt của doanh thu định kỳ hàng năm và thường mô tả số tiền kiếm được từ việc đăng ký phần mềm.

Mùa thu năm ngoái, một nhóm các nhà nghiên cứu khởi nghiệp trẻ làm việc tại một căn hộ ở Upper East Side, New York đã bắt đầu phát triển một công cụ AI giúp các kỹ sư phần mềm hoàn thành các nhiệm vụ mã hóa khó khăn.

Họ đã huy động được 21 triệu USD từ các nhà đầu tư, bao gồm cả quỹ đầu tư mạo hiểm Founders Fund vào tháng 3, chỉ vài tuần sau khi chính thức thành lập doanh nghiệp có tên Cognition AI. Công ty khởi nghiệp này có chi phí nghiên cứu thấp hơn các công ty khác vì họ không xây dựng các mô hình ngôn ngữ của riêng mình mà dựa vào những mô hình do OpenAI cung cấp. Nhưng công ty này vẫn chưa công khai phát hành một sản phẩm nào.

GenK